Nằm cách thành phố Đông Hà 15km về phía Đông Nam, cách đường xuyên Á khoảng 1km về phía Bắc, làng chài Cửa Việt, thị trấn Cửa Việt, huyện Gio Linh được biết đến là một trong những làng chài lâu đời ở Quảng Trị. Ngày nay, làng chài Cửa Việt ngày càng hấp dẫn du khách đến trải nghiệm không gian thanh bình, êm ả của một làng quê Việt giàu truyền thống với nhiều nét văn hóa độc đáo được gìn giữ và bảo lưu vẹn nguyên khiến vùng quê này trở thành “tài sản” vô giá có sức hút kì diệu với mọi du khách.
Khác với vẻ tập nập, ồn ào của thị trấn Cửa Việt, cách đó không xa, không khí ở làng chài rất dễ chịu và ôn hòa. Cuộc sống của người dân làng chài Cửa Việt vẫn mộc mạc, giản đơn như cái “hồn cốt” vốn có tự bao đời với những chiếc thuyền thúng, thuyền gỗ, với mái chèo và những manh lưới. Ở đó là nơi mà những người con vùng biển chất phác, với làn da rám nắng vẫn ngày ngày kiếm sống bằng những thứ quà của biển ban tặng.
Nhịp sống ở làng chài Cửa Việt thường bắt đầu từ sáng sớm tinh mơ. Người dân dậy từ rất sớm, chuẩn bị mọi đồ đạc và lên thuyền lênh đênh trên biển. Dưới ánh nắng mặt trời của buổi bình minh, trước muôn ngàn con sóng lăn tăn, nụ cười của những ngư dân dường như trong phút chốc xua tan đi mọi mệt nhọc của gánh nặng mưu sinh. Cứ thế, hình ảnh từng đoàn thuyền lặng lẽ rẽ sóng ra khơi đã trở thành một phần quen thuộc của những con người sinh ra và lớn lên ở làng quê vùng biển. Phóng tầm mắt ra xa là hình ảnh những đoàn thuyền đang nối đuôi nhau khuất dần bóng. Những tia nắng đầu tiên của buổi sáng sớm đã bắt đầu len lỏi vào trong những rặng dương, len lỏi chiếu qua những hạt cát trên biển. Những tia nắng chiếu xuống biển như những ánh bạc lung linh. Lúc này, mặt biển trông như một tấm thảm khổng lồ đẹp rực rỡ và quyến rũ lạ thường.
Sáng hôm sau, người dân tập trung ở chợ cá thật sớm để mua bán những mẻ tôm, cá, mực còn tươi sống từ những con thuyền tấp nập đỗ bến. Số đông tập trung vào công việc gỡ lưới, đổ cá vào thùng lạnh, cân cá cho thương lái. Thi thoảng có người đi lượm vài con cái chết ở các mẻ lưới đã gỡ xong. Hòa mình vào dòng người trong phiên chợ cá buổi sớm, thành quả thu được không chỉ là những mớ hải sản tươi ngon mà du khách còn có thể trò chuyện với những ngư dân hiền lành chất phác để hiểu thêm cuộc sống ở vùng biển, được nghe họ kể chuyện về đời sống, về gia đình, về những trải nghiệm đã trải qua trong đời, mới thấy cái thấm thía, cái lo toan, cái gánh nặng mưu sinh của cuộc sống.
Cuộc sống xưa nay các thế hệ ngư dân làng chài Cửa Việt là những chuỗi ngày nối tiếp nhau bám biển, gắn chặt cuộc đời mình với những dập dềnh của sóng, mặn mòi của biển và cả những cơ cực, hiểm nguy khi vươn khơi giữa đại dương mênh mông. Ngày nay, từ đánh bắt ven bờ, nhiều hộ ngư dân đã sắm được thuyền to để đánh bắt xa bờ ở những ngư trường lớn góp phần đem lại nguồn thu nhập cao và đảm bảo đời sống kinh tế của gia đình. Nghề biển phụ thuộc nhiều vào điều kiện thời tiết để ra khơi đánh bắt. Vì vậy, để tăng thêm thu nhập mỗi khi không thể giăng buồm khơi xa, người dân Cửa Việt còn gắn bó với nghề hấp sấy cá và làm nước mắm. Đây là nghề giúp giải quyết việc làm của phần đông lao động Cửa Việt, nhất là phụ nữ và những thanh niên không đủ sức khỏe ra khơi. Đặc biệt, nghề làm nước mắm nơi đây có truyền thống từ lâu đời và đã khẳng định được uy tín, chất lượng đối với người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh. Từ nguyên liệu chính là cá và ruốc, qua quá trình chế biến sạch sẽ, sàng lọc kỹ càng, những người dân nơi đây đã tạo nên các loại mắm thơm ngon, đậm đà hương vị như mắm ruốc, mắm cá nục.
Cảng cá Cửa Việt (Ảnh: Mạnh Tuấn)
Ở làng chài, chợ sớm không chỉ có hoạt động buôn bán mà còn có những quán ăn sáng nho nhỏ với chiếc bàn, cái ghế đơn sơ với một vài món ăn đơn giản. Không gì tuyệt vời bằng khi được thưởng thức những món ăn dân dã trong hương vị mát lành trong trẻo của những cơn gió biển và xa ngút tầm mắt là màu xanh trong mát lành của nước biển – một cảm giác thư thái dễ chịu ùa đến mà không một nơi nào có thể đem lại cho ta ngoài biển. Đâu đó là hình ảnh quen thuộc của những chiếc thuyền đánh cá xa bờ, là hình ảnh bà cụ đang ngồi cắt vẩy cá mỗi buổi sáng, là những đứa trẻ đang chơi đùa với những con cua khi đợi bố mẹ chúng chở đi học.
Chiều chiều, khi mặt trời buông xuống phủ ráng hồng bao trùm cả một không gian biển cả rộng lớn, bạn có thể trải bước đi bộ trên mặt biển nước nông, nhặt từng vỏ ốc, vỏ sò, hít hà hơi nồng vị biển, lắng nghe tiếng sóng vỗ rì rào và ghé vào những quán hải sản tươi ngon được bố trí dọc bãi biển để tận hưởng hương vị đậm đà của biển với món mực luộc chấm nước mắm gừng, tôm luộc chấm muối tiêu, cá nướng…. Nhưng ấn tượng sâu đậm nhất là cứ mỗi buổi chiều, khu vực biển Cửa Việt lại thơm nức mùi cá nục nướng. Chỉ cần nghe mùi thơm ấy thôi đã đủ
cảm nhận được độ ngon ngọt ngào. Tất cả những trải nghiệm đó rất đỗi đơn giản mà bình yên đến lạ thường, cảm giác khác xa hoàn toàn với sự chật chội, đông đúc và bầu không khí đầy khói bụi ở nơi thành thị. Nơi đây, con người với thiên nhiên đã hòa quyện vào nhau tạo nên một chất men thi vị và đầy lôi cuốn, khiến cho bất cứ ai khi đã từng trải nghiệm cuộc sống chốn này đều bồi hồi và quyến luyến chẳng muốn rời xa hơi thở cuộc sống làng chài.
Vào những ngày hè nóng nực, phủ kín những cơn gió Lào, du khách được tắm mình dưới làn nước êm ái này thì thật sảng khoái không gì tả được. Với không gian rộng du khách không những đến biển để tắm mà còn có thể chơi những trò chơi bãi cát. Tối đến, một số người kéo nhau đi câu mực. Chuẩn bị cần câu, mồi, đèn, đầy đủ, họ lại bắt đầu lên ghe, lên thuyền. Ánh trăng chiếu xuống đại dương, làm mặt biển trở nên mênh mông và huyền ảo hơn bao giờ hết. Những con mực to, dài thuột lần lượt được kéo lên dưới con mắt trầm trồ của du khách. được trải nghiệm cuộc sống của người dân nơi đây thực sự là những cảm xúc tuyệt vời cho du khách sau những ngày làm việc mệt nhọc, căng thẳng mà đến đây biển sẽ làm dịu và tạo cho du khách có thêm sức mạnh để tiếp tục công việc của mình.
Tạm gác lại âu lo thường nhật hàng ngày, du khách hãy một lần đến thăm làng chài ở Cửa Việt, để chiêm ngưỡng những bức tranh đa sắc kỳ ảo từ thiên nhiên với bãi biển xanh trong trải dài cát trắng mịn, những rặng dương cao vút, đẹp đến nỗi mê mẩn và hòa cùng âm thanh nhịp sống làng chài nơi đây để tận hưởng sự bình yên về trong từng con sóng vỗ mạn thuyền.