Hướng Hoá – miền sơn cước phía Tây Quảng Trị có những điểm nhấn về tự nhiên - lịch sử - văn hóa, tạo nên nhiều tiềm năng mang tính đặc thù, độc đáo và hấp dẫn trong phát triển du lịch. Đối với các tài nguyên du lịch hiện có tại Hướng Hoá, không khó để khẳng định rằng khu vực này có nhiều thuận lợi để phát triển các loại hình du lịch đa dạng khác nhau như: du lịch sinh thái, du lịch nông nghiệp, du lịch nghỉ dưỡng, du lịch văn hoá và du lịch cộng đồng. Làm thể nào để “đánh thức” những tiềm năng này một cách hiệu quả là câu hỏi lớn đang dần tìm được lời giải đáp.
Loài hoa dã quỳ đặc trưng của Hướng Hoá (Ảnh: Tamin)
Điểm mạnh của du lịch Hướng Hóa là gì?
Hướng Hóa được biết đến là huyện miền núi, vùng cao, biên giới nằm về phía Tây của tỉnh Quảng Trị, có 3 dân tộc sinh sống chủ yếu: Kinh, Vân Kiều và Pa Kô. Là vùng đất mang những nét điển hình khí hậu quanh năm mát mẻ. Giữa cái nắng 35-40 độ C của đất trời Quảng Trị khi vào hè, thì Hướng Hóa được ví như “vùng đất ôn đới”, hay “Đà Lạt thứ hai”. Ngoài ra Hướng Hóa còn có những điểm du lịch sinh thái như: Khu bảo tồn thiên nhiên Bắc Hướng Hóa, Động Voi Mẹp, Động Brai, thác Tà Đủ, thác Chênh Vênh, thác Tà Puồng... là những điểm vui chơi, khám phá thiên nhiên; gắn kết và hòa quyện với không gian lễ hội, như: lễ hội Mừng lúa mới của người Vân Kiều, lễ hội Arieuping, lễ cúng Trời của đồng bào dân tộc Pa Kô…
Bên cạnh những đặc trưng về con người, điều kiện tự nhiên phong phú đa dạng, huyện Hướng Hóa còn được biết đến với hệ thống di tích lịch sử vô cùng đặc sắc, ghi dấu những chiến công oanh liệt của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc. Hệ thống di tích lịch sử chiến tranh có giá trị lớn đối với du lịch hồi tưởng, hoài niệm, thu hút các chính khách, nhà nghiên cứu lịch sử và du khách tham quan, như Di tích Đường 9 - Khe Sanh, Sân bay Tà Cơn, Nhà đày Lao Bảo, Cứ điểm Làng Vây...
Tuy vậy, Hướng Hoá dường như vẫn còn “loay hoay” trong việc tận dụng tối đa nguồn tài nguyên của địa phương.
Đâu là nguyên nhân?
(-) Các điểm du lịch sơ khai, chưa được đầu tư hoàn thiện và các hoạt động điểm đến vẫn còn rất đơn giản.
Nhiều điểm du lịch thuộc nhóm các tài nguyên thiên nhiên (như điểm săn mây Cu Vơ, cây cô đơn, con đường hoa dã quỳ, tuyệt tình cốc…) sở hữu điểm hấp dẫn dựa vào cảnh quan hoặc nét độc đáo địa lý/tự nhiên ban tặng nhưng vẫn đang ở trạng thái sơ khai, các hoạt động du lịch ở đây vẫn đang rất đơn giản. Lý do khách đến chủ yếu là vì tò mò hoặc để chụp ảnh.
Cắm trại và săn mây ở Đồi Sa Mươi – Du lịch cộng đồng thôn Chênh Vênh
(Ảnh: Tamin)
(-)Các điểm đến vẫn nặng văn hoá ‘check in’: Bản chất đây không phải là một loại hình du lịch độc lập, riêng biệt, mà nó là nhu cầu tự thân của hầu hết các du khách và nằm trong tất cả các loại hình du lịch. Vai trò của du khách, đặc biệt là giới trẻ hiện nay đang thể hiện rất đáng kể trong quá trình lan toả hình ảnh các điểm đến miền Tây Quảng Trị. Điều này tạo ra những thuận lợi cho công tác quảng bá điểm và chương trình du lịch nhưng cũng đặt ra các thách thức trong việc tận dụng tiềm năng để khai thác và xây dựng các hoạt động trải nghiệm của điểm du lịch. Thay vì du khách chỉ đến chụp ảnh và về, làm sao để kéo du khách ở lại ăn uống, ngủ nghỉ ở Hướng Hóa, sẽ tạo thu nhập và công ăn việc làm cho người dân địa phương!
(-) Cộng đồng/người dân địa phương chưa được đào tạo đủ đáp ứng được các nhu cầu ngắn hạn/dài hạn của chuỗi cung ứng hoạt động du lịch. Khả năng giao tiếp/ứng xử của cộng đồng địa phương với du khách, khả năng ngoại ngữ, trình độ văn hoá/nhận thức của người dân khi hoạt động trong môi trường kinh doanh dịch vụ luôn là những vấn đề nhức nhối của các doanh nghiệp khi tuyển dụng nhân sự địa phương phục vụ quá trình cung cấp sản phẩm/dịch vụ du lịch. Chị Ngọc Trâm, Pun Coffee đã chia sẻ rằng, việc tập thói quen để đồng bào ở đây không khạc nhổ khi trồng và thu hoạch cà phê thôi cũng mất thời gian đến vài tháng trời với đủ loại biện pháp hay chế tài. Vì những thứ liên quan đến thói quen/tập tính/thậm chí là văn hoá là những việc không thể thay đổi một sớm một chiều mà cần có thời gian, tính kiên nhẫn cũng như sự tin tưởng lẫn nhau.
(-) Việc xây dựng quy hoạch một số khu, điểm phát triển du lịch còn chậm.
Năm 2021, đích thân lãnh đạo UBND tỉnh đã cùng các Sở, ban ngành liên quan tham gia đoàn khảo sát các điểm du lịch như thác Tà Puồng, động Tà Puồng, thác Ba Vòi để đưa ra những quyết sách đúng đắn cho du lịch Quảng Trị trong việc xây dựng quy hoạch và thu hút đầu tư. Tuy vậy, công tác quy hoạch vẫn gặp nhiều khó khăn và chưa triển khai kịp thời để hoạch định công tác xúc tiến, mời gọi đầu tư. Đến nay, hầu hết các điểm đến tại Hướng Hóa vẫn chưa được quy hoạch phát triển du lịch. Điều này đã làm ảnh hưởng không nhỏ đến quyết định của các nhà đầu tư và hạn chế trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng dịch vụ, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của du khách.
Vậy, cần có những giải pháp gì góp phần phát triển du lịch Hướng Hóa trong thời gian tới?
- Về cơ chế, chính sách
Huyện Hướng Hóa cần tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tổ chức, cá nhân mọi thành phần kinh tế, các tầng lớp dân cư tham gia hoạt động du lịch và mở rộng giao lưu hợp tác trong lĩnh vực du lịch.
Xây dựng cơ chế chính sách thông thoáng, đơn giản hóa thủ tục đầu tư, tăng cường cải cách thủ tục hành chính để tạo điều kiện thu hút các doanh nghiệp trong và ngoài địa phương đầu tư vào phát triển sản phẩm và kinh doanh du lịch, cung ứng các dịch vụ du lịch ở trên địa bàn huyện.
Cần có cơ chế chính sách hỗ trợ, ưu đãi như giảm tiền thuê đất, ưu tiên cho cơ sở lưu trú trong việc đầu tư cơ sở vật chất nhằm nâng cao chất lượng dịch vụ, đặc biệt là khuyến khích các doanh nghiệp hướng đến du lịch bền vững/du lịch xanh, thân thiện, bảo vệ môi trường và tiết kiệm năng lượng.
(ii) Về đầu tư cơ sở hạ tầng du lịch
Tập trung đầu tư từ nguồn vốn ngân sách Nhà nước cho phát triển hạ tầng phục vụ du lịch tại các điểm du lịch tiềm năng của Hướng Hóa. Lồng ghép việc đầu tư hạ tầng cho phát triển du lịch với các mục tiêu khác nhằm tăng hiệu quả đầu tư đồng thời tăng nguồn vốn đầu tư cho hạ tầng du lịch.
Khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia hoạt động kinh doanh du lịch với các hình thức khác nhau, đặc biệt có cơ chế thích hợp để thu hút nguồn vốn trong dân, nguồn vốn từ các tổ chức quốc tế.
Mới đây, Tổ chức y tế Hà Lan (MCNV) đã hỗ trợ bà con thôn Chênh Vênh (xã Hướng Phùng) ra mắt một mô hình du lịch sinh thái, khám phá rừng nguyên sinh (FSC) kết hợp tìm hiểu cuộc sống người dân bản địa. Đây là một mô hình rất hay dựa trên mạng lưới đối tác là cộng đồng bà con Vân Kiều, các chủ rừng, cơ quan nghiên cứu, tổ chức phi chính phủ, chính quyền địa phương, cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng và hình thành mô hình du lịch tạo sinh kế cho người dân địa phương.
(iii) Tham vấn các công ty lữ hành và ý kiến chuyên gia về định hình và định vị sản phẩm
Các công ty lữ hành với vai trò là mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng sẽ có những kinh nghiệm cần thiết đối với việc hiểu được thị trường, quản lý cũng như định hình được các nhu cầu của du khách và khả năng cung ứng sản phẩm dịch vụ của họ. Quan trọng hơn cả là những đánh giá khách quan và quyết định đầu tư của họ liên quan đến tour du lịch tại Hướng Hóa. Đội ngũ chuyên gia sẽ đóng vai trò quan trọng trong công tác cung cấp các lời khuyên, cung cấp các mô hình hay cập nhật các xu hướng phát triển của du lịch trong nước và thế giới giúp quá trình hoạch định, định vị sản phẩm du lịch diễn ra thuận lợi và thành công.
Thời gian vừa qua, Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, thương mại và du lịch tỉnh Quảng Trị đã mời chuyên gia của Trường Du lịch – Đai học Huế khảo sát, xây dựng báo cáo nhằm đưa ra nhận định, tham vấn về một số vấn đề liên quan tới việc phát triển, hình thành tour tuyến tại khu vực Hướng Hóa. Hiệp hội Du Lịch tỉnh Quảng Trị đã tổ chức Chương trình Caravan miền Tây Quảng Trị (tháng 3/2022) để các đơn vị lữ hành và kinh doanh du lịch, khảo sát, kết nối, phát triển các hoạt động du lịch. Để thấy rằng, các cơ quan, đơn vị trong tỉnh đang giành cho Hướng Hoá một sự quan tâm đặc biệt với những nỗ lực hỗ trợ địa phương “đánh thức” tiềm năng hiện có.
(iv) Cộng đồng địa phương đóng vai trò đại sứ lan toả hình ảnh điểm đến
Nếu muốn biến du lịch trở thành một nguồn thu cho nhiều cộng đồng địa phương để cải thiện sinh kế của họ như trong mục đích của chiến lược phát triển du lịch ngay từ đầu thì sự tham gia của cộng đồng trong việc xây dựng chính sách và thực thi phát triển du lịch là không thể bỏ qua. Chính sự tham gia này góp phần giáo dục và nâng cao nhận thức của cộng đồng về việc gìn giữ, bảo tồn và phát triển môi trường, bản sắc văn hoá của cộng đồng.
Ngoài ra, cần có kế hoạch đào tạo dài hạn và ngắn hạn đối với cán bộ công tác trong ngành du lịch và doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ du lịch địa phương về: hoạt động quản lý nhà nước trong lĩnh vực du lịch, kỹ năng quản trị, điều hành du lịch…, đáp ứng yêu cầu trước mắt và lâu dài.
Người dân thôn Chênh Vênh bán các sản phẩm địa phương cho du khách
(Ảnh: Tamin)
(v) Về xúc tiến, quảng bá chương trình du lịch
Hiện nay, hình ảnh du lịch Hướng Hóa nói riêng và miền Tây Quảng Trị nói chung đã dần dần được tạo lập trên khắp các phương tiện thông tin đại chúng. Chính nét khác biệt, hoang dã, gần gũi, thân thiện của Hướng Hóa đã kéo du khách về đây. Các điểm lưu trú tại Hướng Hóa gần như kín phòng, đặc biệt dịp cuối tuần, để thấy rằng “miền ôn đới của Quảng Trị” đang có sức hấp dẫn rất lớn.
Như vậy, sự lựa chọn cách tiếp cận phát triển mới của du lịch Hướng Hóa bước đầu đã mang lại những hiệu quả rõ rệt. Hướng Hóa hoàn toàn có quyền tin tưởng vào tương lai du lịch phát triển, mang lại sự thịnh vượng hơn nữa cho người dân và vươn ra xa khỏi ranh giới miền Trung và Việt Nam. Tất nhiên, sẽ có nhiều vấn đề cần phải làm: sự nỗ lực của nhân dân, các cấp Ủy, chính quyền và các phòng, ban, địa phương huyện Hướng Hóa; sự hỗ trợ thúc đẩy của chính quyền cấp tỉnh, trung ương; sự chung tay giúp đỡ của các nhà nghiên cứu, nhà lữ hành, các công ty kinh doanh du lịch; và đặc biệt là hành động thực tiễn của các nhà đầu tư!
Cổng thông tin Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh Quảng Trị
