Lễ hội Phá Trằm bắt nguồn từ tập quán sinh hoạt nông nghiệp lâu đời của người dân xã Vĩnh Định: sau mỗi vụ mùa, người dân xả nước ở vùng trằm (vùng trũng) để bắt cá, đồng thời thay nguồn nước mới, cải tạo cảnh quan. Cũng như nhiều lễ hội truyền thống khác, Phá Trằm gắn liền với tín ngưỡng nông nghiệp – khi vụ mùa bội thu kết thúc, bà con tổ chức lễ hội như một cách tạ ơn thần linh, trời đất đã ban cho mưa thuận gió hòa, lúa gạo đầy bồ và cầu mong cho mùa vụ tiếp theo được thuận lợi. Trải qua thời gian, tập quán ấy đã trở thành một lễ hội mang đậm bản sắc, vừa gắn liền với sinh kế, vừa lưu giữ giá trị văn hóa truyền thống của quê hương.
Ngày hội Phá trằm tại thôn Trà Lộc, xã Vĩnh Định, Quảng Trị (ảnh: IPA Quảng Trị)
Ngay từ 5h30 sáng, không khí trang nghiêm đã bao trùm khắp làng quê khi nghi thức dâng lễ “cáo giang sơn” được cử hành. Đây là giây phút người dân bày tỏ lòng thành kính với trời đất, tổ tiên, gửi gắm ước nguyện mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, cuộc sống đủ đầy. Lời khấn thiêng cùng làn khói hương bay lên như sợi dây kết nối hôm nay với cội nguồn, nhắc nhở con cháu về truyền thống tri ân và đạo lý “uống nước nhớ nguồn”.
Ngay sau phần lễ, từ 6h30 sáng, không gian lễ hội bỗng chốc thay đổi. Tiếng trống giục, tiếng gọi nhau rộn ràng mở màn cho phần hội – hoạt động “phá trằm” bắt cá mùa nước cạn. Người dân và du khách cùng hòa mình xuống mặt nước, tay cầm nơm, rổ, thùng, hoặc chỉ đơn giản là dùng đôi bàn tay trần để săn cá. Bùn đất lấm lem chẳng làm ai ngần ngại, mà ngược lại, còn khiến niềm vui thêm trọn vẹn. Tiếng hò reo vang vọng, nụ cười giòn tan lan tỏa, biến cả vùng trằm thành một không gian hội hè sôi động, gắn kết mọi người trong tình làng nghĩa xóm đong đầy.
Một bé trai hớn hở khi bắt được ‘’chiến lợi phẩm’’ (Ảnh: Check-in Quảng Trị)
Điều thú vị nhất trong lễ hội là khi ai đó bắt được con cá to, họ sẽ reo vang trong niềm hân hoan để khích lệ cả trằm. Còn những con cá nhỏ, họ lại nhẹ nhàng thả về dòng nước – như một cách gửi gắm tình thương và sự trân trọng đối với thiên nhiên, để trằm mãi dồi dào, chan chứa sự sống.. Cá bắt được có thể bán cho du khách hoặc góp vào bữa cơm chung của làng, nơi mọi người quây quần bên nhau, sẻ chia niềm vui trong không khí ấm áp, nghĩa tình.
Lễ hội Phá Trằm mang trong mình thật nhiều ý nghĩa. Trước hết, đây là dịp cộng đồng được gắn kết với nhau. Bà con, gia đình, bạn bè có dịp quây quần bên nhau; những người con xa quê trở về cũng được tìm lại hơi ấm tuổi thơ, trong tiếng cười và niềm vui sum họp.
Bên cạnh đó, lễ hội còn góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa. Thông qua những trò chơi, nghi thức và cách ứng xử trong lễ hội, thế hệ trẻ được tiếp thêm niềm tự hào, học cách trân trọng giá trị lao động và hiểu hơn những phong tục, tập quán truyền thống của quê hương mình.
Toàn cảnh Lễ hội Phá Trằm (Ảnh: IPA Quảng Trị)
Đặc biệt, Lễ hội Phá Trằm còn gợi mở thông điệp về phát triển bền vững. Việc thả những con cá nhỏ trở về với trằm không chỉ thể hiện sự nâng niu thiên nhiên, mà còn khẳng định lối sống hài hòa, chan chứa tình thương với môi trường. Chính những giá trị này là nền tảng để Vĩnh Định xây dựng các sản phẩm du lịch cộng đồng mang đậm bản sắc, vừa thân thiện, vừa bền vững.
Lễ hội Phá Trằm vì thế không chỉ là niềm vui hội làng, mà còn là di sản tinh thần quý báu, góp phần nuôi dưỡng tình yêu quê hương, giữ gìn cội nguồn và hướng tới một tương lai hài hòa, bền vững.
Đến với Lễ hội Phá Trằm Trà Lộc 2025, du khách không chỉ được hòa mình vào một lễ hội dân gian mộc mạc, sôi động, mà còn cảm nhận trọn vẹn sự ấm áp, nghĩa tình và nét đẹp văn hóa bền lâu của vùng đất Quảng Trị.
Cổng thông tin Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh Quảng Trị
