Gỏi nuốt sông Sa Lung (Ảnh: Trang Nhi)
Sông Sa Lung, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị được biết đến là một trong hai nhánh sông hợp thành dòng Bến Hải lịch sử. Sa Lung của mùa hè nắng bỏng rát và gió Lào vun vút này còn sản sinh một thứ đặc sản dân dã nhưng thuộc dạng “hiếm có, khó tìm”: con nuốt. Đây là một dạng sinh vật phù du, hình thành trong môi trường nước lợ, song quy luật để tạo ra nó là điều rất bí ẩn. Nước phải ở độ mặn nhất định, được phơi dưới nắng chói chang, được quạt bởi gió Lào bỏng rát và phải thêm một thứ gì đó rất riêng có, rất đặc biệt về thổ nhưỡng.
Con nuốt – Món đặc sặc dân dã (Ảnh: Trang Nhi)
Nuốt có cấu tạo thể chất như sứa biển, trong suốt và bé xíu, nhưng hình dáng tựa con bạch tuộc và mềm nhũn như một bông hoa dẻ. “Nhúm nước” ấy khi vớt khỏi mặt sông sẽ ngọ nguậy và chặt vào tay, nghe nhồn nhột. Nhưng chỉ một thoáng thôi, nuốt sẽ nằm yên trong lòng bàn tay, mát rười rượi. Nếu để ý quan sát kỹ sẽ thấy một cuộc biến đổi màu sắc rất lí thú của nó, từ trong vắt như thủy tinh, dưới ánh mặt trời sẽ ngã sang xanh nhạt, chốc đã thấy ửng màu phấn hồng.
Người dân địa phương thường bắt nuốt về, sơ chế sạch sẽ để chế biến thành món gỏi – một cách thưởng thức tinh túy, thể hiện sự tài hoa trong ẩm thực dân gian. Sau khi sơ chế kỹ thì mỗi con nuốt chỉ vừa một lần gắp. Gỏi nuốt sẽ ăn kèm với quả vả, xoài xanh, rau thơm, hoa chuối, khế xanh, gói trong lá mưng (lá lộc vừng). Cái mát lạnh, mặn mà của nuốt quyện cùng nước chấm, vị chát chát của quả vả, của hoa cây bần, của ngọn mưng (lộc vừng) non mọc cạnh bờ sông; vị chua của xoài; mùi thơm của rau thơm… tất cả tạo nên một bản giao hưởng hương vị đậm chất quê. Hồn cốt của món ăn dân dã đang trở thành đặc sản nổi tiếng ở Vĩnh Linh chính từ bát nước chấm. Đây chính là điểm nhấn, sự khác biệt lớn nhất và đáng nhớ nhất khi bạn thưởng thức món “gỏi nuốt hoa bần”
Các nguyên liệu để làm nên món gỏi nuốt hấp dẫn (Ảnh: Trang Nhi)
Điều làm cho món gỏi nuốt lừng danh khắp vùng Vĩnh Linh, Quảng Trị chính là nước chấm. Người dân ở đây làm nước chấm bằng nước mắm hoặc ruốc, pha thêm chút ớt, tỏi, tiêu, gừng, đậu phụng. Tùy theo sở thích để cho thêm ớt, chanh hay thêm ít bột ngọt để tăng thêm gia vị. Chính vì thế, điều quan trọng là cách pha chế nước chấm, cái hồn của món ăn.
Các nguyên liệu làm nước chấm – cái hồn của món ăn (Ảnh: Trang Nhi)
Không chỉ là món ăn ngon, gỏi nuốt sông Sa Lung còn là biểu tượng văn hóa của vùng đất Vĩnh Linh. Trong mỗi bữa cơm gia đình và để tiếp khách phương xa, người dân nơi đây lại chuẩn bị món gỏi nuốt như một lời mời gọi chân tình, thể hiện lòng hiếu khách và niềm tự hào về ẩm thực quê hương.
Giữa biết bao món ngon vật lạ, gỏi nuốt sông Sa Lung vẫn giữ được chỗ đứng riêng nhờ hương vị đặc trưng và câu chuyện gắn bó với đời sống người dân Quảng Trị. Đó không chỉ là một món ăn, mà còn là một phần hồn quê, là bản sắc không thể trộn lẫn của mảnh đất kiên cường nơi khúc ruột miền Trung.
Cổng thông tin Xúc tiến Đầu tư, Thương mại và Du lịch tỉnh Quảng Trị
