Nghị quyết của Bộ Chính trị về thu hút vốn FDI

Đây là lần đầu tiên sau hơn 30 năm thu hút vốn FDI, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết chuyên đề để định hướng công tác thu hút vốn FDI trong vòng hơn 10 năm tới. Dự án FDI đầu tiên tại Bà Rịa Vũng Tàu chính thức được Bộ Kinh tế Đối ngoại (nay là Bộ Kế hoạch & Đầu tư) cấp có số ký hiệu 1/GP-KTĐN vào năm 1998 với tổng vốn đăng ký đầu tư 2 triệu USD tại thời điểm đó đã mở đường cho hơn 26.400 dự án khác với quy mô vốn gần 335 tỷ USD.

Đầu tư nước ngoài được triển khai trên thực tế sau khi thể chế hóa Văn kiện Đại hội VI của Đảng thành Luật Đầu tư nước ngoài (ĐTNN) năm 1987. Từ đó đến nay, cùng với tiến trình đổi mới, mở rộng quan hệ kinh tế đối ngoại, hội nhập quốc tế trong hơn 30 năm qua, Đảng, Nhà nước đã ban hành, thực hiện nhiều chủ trương, chính sách, pháp luật thu hút, quản lý ĐTNN qua 04 giai đoạn chủ yếu là: (i) Giai đoạn 1988-1996, thực hiện Luật ĐTNN năm 1987; (ii) Giai đoạn 1997-2005, thực hiện Luật ĐTNN 1996; (iii) Giai đoạn 2006-2015, thực hiện Luật ĐTNN 2005; (iv) Giai đoạn 2016 đến nay thực hiện Luật ĐTNN 2014. Khu vực kinh tế có vốn ĐTNN đã phát triển nhanh và có hiệu quả, trở thành bộ phận quan trọng của nền kinh tế. (Nguồn: FIA).

Nghị quyết số 50 khẳng định “Hoạt động đầu tư nước ngoài ngày càng sôi động, nhiều tập đoàn đa quốc gia, doanh nghiệp lớn với công nghệ hiện đại đầu tư vào nước ta; quy mô vốn và chất lượng dự án tăng, góp phần tạo việc làm, thu nhập cho người lao động; nâng cao trình độ, năng lực sản xuất; tăng thu ngân sách nhà nước, ổn định kinh tế vĩ mô; thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng; nâng cao vị thế và uy tín Việt Nam trên trường quốc tế”. 

Tuy nhiên, việc thu hút, quản lý và hoạt động đầu tư nước ngoài vẫn còn những tồn tại, hạn chế và phát sinh những vấn đề mới. Thể chế, chính sách về đầu tư nước ngoài chưa theo kịp yêu cầu phát triển. Chính sách ưu đãi còn dàn trải, thiếu nhất quán, không ổn định. Số lượng dự án quy mô nhỏ, công nghệ thấp, thâm dụng lao động còn lớn; phân bố không đều; tỉ lệ vốn thực hiện trên vốn đăng ký còn thấp. Tỉ trọng đóng góp cho ngân sách nhà nước có xu hướng giảm. Các hiện tượng chuyển giá, đầu tư "chui", đầu tư "núp bóng" ngày càng tinh vi và có xu hướng gia tăng. Một số doanh nghiệp, dự án sử dụng lãng phí tài nguyên, đất đai, vi phạm chính sách, pháp luật về lao động, tiền lương, thuế, bảo hiểm xã hội, môi trường...; phát sinh nhiều vụ việc tranh chấp, khiếu kiện phức tạp cả trong nước và quốc tế.

Từ nhận định trên, Bộ Chính trị đưa ra yêu cầu trong Nghị quyết: Chủ động thu hút, hợp tác đầu tư nước ngoài có chọn lọc, lấy chất lượng, hiệu quả, công nghệ và bảo vệ môi trường là tiêu chí đánh giá chủ yếu. 

Bộ Chính trị cũng yêu cầu tiếp tục đổi mới, hoàn thiện, nâng cao hiệu quả công tác xúc tiến đầu tư; Rà soát, cơ cấu lại hệ thống các cơ quan xúc tiến đầu tư hiện có (không thành lập mới) theo hướng chuyên nghiệp, độc lập, không chồng chéo, không trùng lặp với các cơ quan có chức năng quản lý nhà nước về đầu tư nước ngoài; xem xét khả năng gắn kết với xúc tiến thương mại và du lịch một cách linh hoạt, phù hợp với yêu cầu và đặc thù của từng địa phương. Tăng cường sự phối hợp, liên kết giữa Trung ương với địa phương, giữa các vùng, giữa cơ quan quản lý nhà nước với các hiệp hội nghề nghiệp trong công tác xúc tiến đầu tư. Chủ động xúc tiến đầu tư có mục tiêu, trọng tâm, trọng điểm, gắn với các tiêu chí hợp tác đầu tư mới; tiếp tục duy trì các thị trường và đối tác truyền thống, đồng thời mở rộng thị trường, đối tác mới. Đa dạng hoá các hoạt động và phương thức xúc tiến đầu tư; chú trọng xúc tiến đầu tư tại chỗ với những dự án hợp tác thành công cụ thể. Đầu tư thoả đáng cho hoạt động xúc tiến. Ưu tiên thực hiện các hoạt động xúc tiến đầu tư quốc gia, vùng, liên ngành

Về chính sách thu hút đầu tư, Bộ Chính trị yêu cầu xây dựng cụ thể danh mục hạn chế, không thu hút đầu tư nước ngoài phù hợp với các cam kết quốc tế; ngoài danh mục này, nhà đầu tư nước ngoài được đối xử bình đẳng như nhà đầu tư trong nước. Xây dựng cơ chế đánh giá an ninh và tiến hành rà soát an ninh đối với các dự án, hoạt động đầu tư nước ngoài có hoặc có thể ảnh hưởng đến an ninh quốc gia. Bên cạnh đó, Bộ Chính trị còn yêu cầu quy định rõ trách nhiệm của nhà đầu tư về bảo vệ môi trường trong quá trình đầu tư, triển khai dự án và hoạt động của doanh nghiệp trong suốt thời gian thực hiện dự án theo quy định của pháp luật.Hoàn thiện pháp luật về chống chuyển giá theo hướng nâng lên thành luật; hoàn thiện, bổ sung các quy định chặt chẽ trong pháp luật về thuế, ngoại hối, hải quan, đầu tư, khoa học và công nghệ, về xây dựng cơ sở dữ liệu, công bố thông tin... để kiểm soát, quản lý, ngăn chặn chuyển giá ngay từ khi thành lập và trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.

Nghị quyết ra đời thực sự cần thiết trong điều kiện nước ta đang chuyển dịch thu hút các dự án FDI Thế hệ mới. Tin tưởng rằng những cơ sở pháp lý quan trọng này sẽ tạo nên những động lực mới để dòng vốn FDI chảy mạnh mẽ vào Việt Nam nói chung và tỉnh Quảng Trị nói riêng trong thời gian tới.

Nguyễn Đức Tân